Po lepoti i raznovrsnosti pejsaža, kao i očuvanosti izvornih, prirodnih i kulturnih vrednosti, jedna je od najprivlačnijih planina u Srbiji, zbog čega je stavljena pod zaštitu kao Park prirode „Golija”, površine 75.183 ha (2001. godine.)
Golija je najviša planina jugozapadne Srbije, pruža se u dužini od 32 km u obliku položenog latiničnog slova „s”. Najviši vrh je Jankov kamen (visine 1.833 m). Jankov kamen, dobio je naziv po Sibanjin Janku, koji je, kada se vraćao sa Kosova Polja, na najuzvišenijem vrhu planine ostavio kamen obeležje.
Park prirode „Golija” stavljen je pod zaštitu radi očuvanja: vrednosti šumskih ekosistema; raznovrsnosti predela i izvanredne lepote pejsaža; kulturnih dobara i njihove okoline (manastir Studenica i manastir Gradac); trajnosti i kvaliteta osnovnih prirodnih resursa (vode, zemljišta i biljnog pokrivača), biološke raznovrsnosti: retkih, endemičnih i reliktnih vrsta; geonasleđa, predstavljenog neobičnim i atraktivnim oblicima reljefa i brojnim vodenim objektima i pojavama u vidu izvora planinskih vodotoka i tresavskih jezera.
Goliju krasi prostranstvo šumskog pokrivača. Naročito su zastupljene bukove šume. Neki delovi ovih šuma imaju karakter prašume. Golija je sada naša najšumovitija planina, sa najvećim i najboljim šumskim kompleksima. Njene južne padine obrasle su prostranim livadama i pašnjacima. U smrčevim šumama očuvale su se tresave kao specifični i osetljivi ekosistemi.
Golija zajedno sa planinom Tarom predstavlja refugijum tercijalne flore u Srbiji i značajna je kao centar genetske, specijske i ekosistemske raznovrsnosti na Balkanu i u Evropi. Floristički biodiverzitet Golije gradi oko 900 taksona biljnog sveta, od toga 729 vrsta vaskularnih gljiva, 40 vrsta mahovine, 117 vrsta i varijeteta algi. Poseban značaj u flori imaju endemične i reliktne vrste, kao i vrste koje su postale ugrožene.
Među očuvanim prirodnim retkostima izdvaja se reliktna i endemična drvenasta vrsta planinskog javora (Acer heldreichii), koji je sinonim za floru Golije. Poseban floristički značaj ima zelenika (Ilex aquiifolium), kao i endemične vrste: Alussum markgrafii, Alussum jancheni, Pancicia serbica, Viola elegantula i Verbascum adamovicin. Vrste Pančićeva bedrenica (Pancicia serbica) i Adamovićeva majčina dušica (Thumus adamovicin) imaju obeležje lokalnog endemita i vrste su od međunarodnog značaja za očuvanje biodiverziteta.
Na Goliji je do sada zabeleženo 45 vrsta ptica koje spadaju u grupu prirodnih retkosti i registrovano je oko 90 vrsta kandidata za Crvenu knjigu ptica Srbije.

Foto: wiki Ivana Guslarević

Upravljač:
JP „Srbijašume“, Šumsko gazdinstvo „Golija“
Ivanjica
Telefon: 032/663-321
E-mail: sgivanjica@srbijasume.rs
WEB: srbijasume.rs