Ovčarsko-kablarska klisura usečena je između planinskih masiva Ovčara i Kablara, na osam kilometara udaljenosti od Čačka i oko 150 kilometara od Beograda, u turističkoj regiji Zapadna Srbija.
Gradi je reka Zapadna Morava. Osnovno prirodno obeležje klisure čini reljef, pre svega upečatljivi masivi Ovčara i Kablara, po kojima je i dobila ime. Kao kontrast strmim padinama Kablara, padine Ovčara se blaže spuštaju do reke, prekrivene zelenim, šumskim masivima. Najveća dubina klisure je u njenom središnjem delu i ona, u odnosu na vrh Kablara, iznosi oko 620 m, a u odnosu na vrh Ovčara 710 m. U ovom delu dolinske strane imaju i najveće nagibe, uglavnom preko 30 stepeni.
Zapadna Morava, koja ih razdvaja, ovde je usporila svoj tok i usekla tri jedinstvena meandra, od koji su prva dva pravi geomorfološki fenomeni, poznati kao „uklješteni meandri”.
Serija malih slapova i bigrenih basenčića, kao i manja bigrena terasa sa relativno visokim terasnim odeskom, duž Banjskog potoka, posebna su atrakcija. Zanimljivo je da proces izlučivanja sige traje i danas.
Ovčarsko-kablarska klisura je zaštićena kao predeo izuzetnih odlika i kao prirodno dobro od izuzetnog značaja svrstano u I kategoriju. Odlikuje se prepoznatljivim meandrima Zapadne Morave, jezerima, planinama Ovčar i Kablar, izvorima termo-mineralne vode Ovčar Banje i grupom od devet manastira, crkvama – svetilištima, smeštenim na relativno kratkom rastojanju. Razgledanje klisure, srednjovekovnih manastira, pećina, jezera, izvora i planinskih vrhova i Ovčar Banja, predstavljaju glavne elemente sadržaja turističkog boravka.
Ovde postoje dobri uslovi za razne vidove rekreacije, pre svega zahvaljujući prirodnim faktorima koji su prilagođeni za ovaj vid aktivnosti. Planine, reka i jezera Ovčarsko-Kablarske klisure su idealna područja za sportski ribolov, alpinizam, paraglajding, „bird watching”, planinarenje, splavarenje, sportske aktivnosti. Organizuju se i sportske manifestacije kao što su Plivački maraton i Ovčarsko-kablarska regata.
– Međuvršje je najveće veštačko jezero na Zapadnoj Moravi, nalazi se na izlasku iz Ovčarsko-kablarske klisure, a nastalo je pregrađivanjem reke i izgradnjom betonske brane za potrebe istoimene hidroelektrane. Dugačko je oko 11 kilometara i, budući da ima vezove za plovila, pruža ogromne potencijale za nautički turizam – kaže za magazin eEkolist direktor Turističke organizacije Čačka Vojin Jakovljević.
Ovčarsko-kablarska klisura je područje koje rapolaže prirodnim resursima i bogatim spomeničkim nasleđem. Manastiri Ovčarsko-kablarske klisure predstavljaju jedinstveno kulturno, umetničko i istorijsko nasleđe na ovim prostorima. Na padinama Ovčara nalaze se Sretenje, Sv. Trojica, Vavedenje, Vaznesenje i Preobraženje, a na Kablaru se nalaze Nikolje, Blagoveštenje, Jovanje, Uspenje. U klisuri se nalaze još dva svetilišta: crkva Svetog Save i pećina Kađenica.
– Naš kraj je poznat i pod nazivom „srpska sveta gora” jer se u samoj klisuri nalazi čak devet manastira, listom iz srednjeg veka, dve crkve i pećina Kađenica. Oni privlače ne samo vernike, nego i ljubitelje istorije i arhitekture. Posebna zanimljivost je da su pojedini manastiri vezani za Obrenoviće. Na primer, utočište u manastiru Nikolje pronašao je Miloš Obrenović, gde se sa porodicom krio od Turaka. Mnogi od ovih manastira bili su mesta gde su se zamonašili mnogi crkveni velikodostojnici Srpske pravoslavne crkve. Na primer, patrijarh Pavle zamonašio se u manastiru Blagoveštenje – ističe Jakovljević.
Do ovih manastira može se doći i obeleženim planinarskim stazama i pronaći duhovni mir, uživati u pogledu na prirodne lepote, šumovite planine, reku Zapadnu Moravu.
Plovidba malim brodovima – katamaranima Ovčarsko-kablarskom klisurom, koje organizuje Turistička organizacija Čačka veoma je atraktivno, ali je i pogled sa vrha Kablara impresivan, jer se sa vrha ove planine vide upečatljivi meandri Zapadne Morave, šumovite planine, kao i sam grad Čačak u daljini.
Na zaštićenom području Ovčarsko-Kablarska klisura evidentirano je 180 vrsta ptica, 40 vrsta sisara, osam vrsta gmizavaca i 34 vrsta riba iz devet familija. Ovo područje je na osnovu navedenog broja vrsta ptica, na listi važnih područja ptica u Evropi (IBA u Evropi).
Fauna je bogata, kao posledica dobre očuvanosti i raznovrsnosti staništa (šumska staništa, stene, litice, vodena staništa, pašnjaci i livade). Često se mogu videti šumska kornjača, barska kornjača, šareni daždevnjak, kuna zlatica, kuna belica, jazavac, divlja mačka, vidra, sivi soko, suri orao, siva čaplja, jarebica kamenjarka…
Uredbom Vlade Republike Srbije (Službeni glasnik RS br. 16/2000) Turistička organizacija Čačka je obavezna da sprovodi program monitoringa zaštićenog prirodnog dobra „Ovčarsko-Kablarska klisura”. Naučno-istraživačke aktivnosti se realizuju zahvaljujući saradnji sa naučno-obrazovnim ustanovama , a naučno-istraživački radovi objavljuju se u Beležniku Ovčarsko-Kablarske klisure u izdanju „Turističke organizacije Čačka”.
Gordana Majstorović,
Turistička organizacija Čačka
Autor fotografije: Milan Marković
Info Smeštajni kapaciteti
Kako ističe direktor Turističke organizacije Čačka Vojin Jakovljević, posetioci mogu da se smeste u više objekata u samom centru Banje, ali i okolini.
– Wellness centar „Kablar” raspolaže s 30 ležaja i savremeno opremljenim delom za wellness koji čine s otvoreni i zatvoreni bazen. Minelarna voda temperature 38˚C idealna je za reumatska oboljenja. Takođe, tu su i Planinarski dom „Lovac”, te vila „Sunce” sa 40 ležaja – ističe Jakovljević.
Po njegovim rečima, nikako ne treba zapostaviti ni značajan potencijal u privatnom smeštaju.
Projekat „Učinimo vidljivim ekološke mreže i zaštićena područja” finansijski je podržalo Ministarstvo zaštite životne sredine. Mišljenja i stavovi izraženi u ovim publikacijama isključiva su odgovornost autora i njegovih saradnika i ne predstavljaju nužno zvaničan stav Ministarstva zaštite životne sredine.