Već 20 godina lokalne i pokrajinske vlasti nikako da donesu odluku o zaštiti Gradskog parka u Vršcu. Zabrinuti zbog ovakvog stanja, članovi Ekološkog centra „Stanište“, Prirodnjačkog društva „Gea“ i Ekološkog udruženja „Avalon“ iz Vršca, uputili su Pokrajinskoj vladi javni apel da se bez odlaganja nastavi postupak donošenja odluke o zaštiti.

„Po vrednosti sadržaja i oblika koje ima, kao i po stepenu očuvanosti, Gradski park u Vršcu se izdvaja od drugih zaštićenih parkova Vojvodine, i jedan je od najvrednijih parkova Srbije. Ima veliki kulturno-istorijski i naučni značaj, estetsku i vaspitno-obrazovnu, ekološku i socijalnu funkciju“ – navedeno je u studiji zaštite Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode. Ni ove vrednosti, ali ni činjenica da je među najstarijim parkovima u Srbiji, osnovan krajem 18. veka, nisu bile dovoljne da gradske i pokrajinske vlasti, nakon 20 godina izbegavanja, donesu odluku o zaštiti.

Zaštita Parka je prvi i jedini put uspostavljena 1973. godine, odlukom Skupštine opštine Vršac. Za upravljača je određeno Komunalno preduzeće „Drugi oktobar“. Nakon donošenja Zakona o zaštiti životne sredine 1991. godine, ova odluka morala se usaglasiti sa tim Zakonom, te je Zavod za zaštitu prirode pripremio novu studiju zaštite i 2001. godine je uputio opštini Vršac na usvajanje. Ova odluka nikada nije usvojena, pre svega zato što tadašnje rukovodstvo komunalnog preduzeća nije razumelo suštinu zaštite, smatrajući da će ona poremetiti ili onemogućiti izvesne planove koji su postojali u vezi sa Parkom. Komunalno preduzeće postavljalo se kao korisnik, a ne kao upravljač područja, zbog čega je odlučivanje o zaštiti više puta zaustavljano u Skupštini opštine.

Nekoliko udruženja građana je 2010. godine pokušalo da utiče na donošenje ove odluke. Nakon sastanaka predstavnika udruženja, Zavoda za zaštitu prirode i lokalne vlasti, bilo je jasno da se ni tada odluka neće usvojiti. U međuvremenu je donet novi Zakon o zaštiti prirode, koji je omogućio da i AP Vojvodina proglašava zaštitu. Zavod je 2011. godine revidirao studiju i utvrdio da Park ima vrednosti, koje ispunjavaju uslove za proglašenje zaštite u nadležnosti AP Vojvodine. Međutim, ni pokrajinska Skupština još uvek nije donela odluku o zaštiti. Grad Vršac je deset godina izbegavao da je donese, a narednih deset isto to izbegava da učini i Pokrajina. Kao da naš park nikome ne treba.

Zbog nedovoljne učestalosti, ili dugogodišnjeg izostanka sprovođenja mera nege i zaštite, kao i vršenja radova bez uslova zaštite, došlo je do propadanja i gubitka vrednosti Parka, zatim do značajnog smanjenja vitalnosti stabala i narušavanja vrtnih elemenata – sve to je navedeno u studiji. Pored toga, Park je bez čuvarske službe i inspekcijskog nadzora, bez redovnog finansiranja, a neretko je i meta vandalskog ponašanja. Odluka o zaštiti je pravni osnov za rešavanje nagomilanih problema u Parku, koji građani Vršca čekaju već 20 godina. U svakom smislu, to je nedopustivo dug rok. Nastavak odlaganja dovešće samo do daljeg propadanja Parka, što je za građane Vršca potpuno neprihvatljivo.

Čas iz pesništva
(Vasko Popa)

Sedimo na beloj klupi
Ispod Lenauovog poprsja
Ljubimo se
I onako uzgred govorimo
O stihovima
Govorimo o stihovima
I onako se uzgred ljubimo
Pesnik gleda nekud kroz nas
Kroz belu klupu
Kroz šljunak na stazi
I tako lepo ćuti
Lepim bakarnim usnama
U Gradskoj bašti u Vršcu
Ja polako učim
Šta je u pesmi glavna stvar

DOPIS SA TEKSTOM JAVNOG APELA, upućen predsedniku Pokrajinske vlade.

Kao primer propadanja, izdvajamo bele klupe pergole, koje je opevao Vasko Popa. One su bile zaštitni znak Parka, poznat svakom Vrščaninu. Nekada ih je bilo desetak, a danas nema nijedne. Udruženje Građanski parlament Slobodan grad Vršac je 2012. godine donacijama nabavio dve nove pergole, ali su i one uništene u međuvremenu.

Fotografije: Ladislav Častven i Dragan Milošević