NVO „Da zaživi selo” registrovana je 2009. godine sa sjedištem u Opštini Pljevlja. Od tada je realizovano više od 40 projekata u oblastima ruralnog razvoja, ekologije i mladih. O radu ove nevladine organizacije govori Matije Zorić.
– Izdvojiću projekte zelene ekonomije, obuke za plasteničku proizvodnju, vočarstvo, rasadničarstvo i pčelarstvo. Realizacijom ovih projekata smo ekonomski osnažili one najvrijednije na osnovu testiranja, sa plastenicima ili pčelinjim društvima. Ciljne grupe za pomenute projekte su bili ljudi sa ruralnog područja, žene, mladi i OSI. U kombinaciji realizovanih javnih radova i sredstava dobijenih projektima, uspjeli smo da uredimo više izletišta na području Opštine Pljevlja i za sada godinama održavamo. Ponosni smo na projekte kojima smo od komunalnog otpada oslobodili korito rijeke Ćehotine u dijelu toka gdje je to bilo najpotrebnije i nabavili kontejnere za lokacije u blizini rijeke. Održivost se vidi u tome da komunalno preduzeće redovno prazni postavljene kontejnere a građani pravilno odlažu otpad u velikoj mjeri. Obnovili smo jednu staru vodenicu i na taj način pokrenuli građane da neke vodenice u privatnom vlasništvu revitalizuju. Ovo su samo neki od projekata koje smo realizovali misleći zeleno a zrelo. Uz to smo izradili veliki broj publikacija, video materijala, učestvovali na sajmovima, televizijskim emisijama i inspirisali otvaranje novih NVO organizacija u našem gradu i državi.
Da uočimo problem u lokalnoj sredini nije bilo teško. Pljevlja su grad u kotlini sa brojnim zagađivačima životne sredine od kojih su najveći Rudnik uglja „Pljevlja” i Termoelektrana „Pljevlja”. Godinama i rudnik uglja i termoelektrana izbjegavaju na razne načine brigu o životnoj sredini a poslednjih godina smanjuju broj zaposlenih. Nepostojanje vizije razvoj opštine u novim okolnostima, gašenja radnih mjesta, došlo je do migracija stanovništva u potrazi za sredinom gdje je moguće zaposlenje.
Sa druge strane, imamo površinu opštine koja je druga po veličini u Crnoj Gori, izuzetno prirodno bogato područje i neiskorišćene potencijale. Šumska i livadska vegetacija su najupečatljiviji element pejzaža. Zbog velike pokrivenosti šumama, Pljevlja imaju važan potencijal za sakupljanje i prodaju ljekovitog bilja i šumskih plodova. Međutim, ovaj potencijal se za sada nedovoljno koristi.
U toku je realizacija projekta pod nazivom „Obuke za sakupljanje i proizvodnju ljekovitog, aromatičnog i začinskog bilja”. Opšti cilj projekta je ekonomsko osnaživanje seoskih domaćinstava kroz program osposobljavanja žena za tržište rada u oblasti ljekobilja, aromatičnog i začinskog bilja. Za obuke je izabrano 20 žena sa akcentom na seosko i prigradsko područje. Nakon teorijskih i praktičnih obuka, slijedi testiranje. Za prvih šest kandidata sa liste bi dali na korišćenje plastenike. Za prvih deset kandidata bi dali na korišćenje po tri kontejnera sadnica. Trenutno je privremeni prekid obuka zbog odluke Vlade Crne Gore i Instituta za javno zdravlje o zabrani javnih okupljanja. Projekat realizuje NVO „Da zaživi selo”, a finansira Evropska unija u okviru projekta FORS Montenegra Green Economy for Advanced Region / Zelena ekonomija za razvoj regiona. Projekat u Crnoj Gori sufinansira Ministarstvo javne uprave.
Iskustvo u radu NVO „Da zaživi selo” kaže da postoje razne opstrukcije po pitanju zaštite životne sredine od velikog broja interesnih grupacija i pojedinaca motivisanih isključivo ekonomskom računicom. Nekada je to išlo negacijom naučnih činjenica i relativizovanjem zvaničnih podataka sa zlonamjernim tumačenjima. Danas je to prihvatanje realnosti pod pritiskom ali konstantna opstrukcija u vidu odlaganja ili djelimičnog ispunjavanja preuzetih obaveza. Ekologijom se iz kancelarije nije moguće uspješno baviti nego treba biti na terenu i ispitati mišljenje i potrebe građana. Njima su neophodne konstantne edukacije i vidljivi rezultati od strane onih koji te edukacije vrše. Iz pomenutih razloga imamo veliko povjerenje i podršku od šire društvene zajednice.
Područje zelene ekonomije ima ogroman potencijal na nivou regiona. Na žalost, postoje brojni primjeri zloupotreba pod plaštom obnovljivih izvora a najočigledniji su devastirani vodeni tokovi. Potrebna nam je pravedna socijalna tranzicija. Izazovi su veliki kako od izrazito industrijskog društva i primjene neobnovljivih izvora energije preći na obnovljive izvore energije i zelenu ekonomiju a misliti na socijalni aspekat. Neophodan je transfer znanja modernih tehnologija i nauke na polju održive lokalne zajednice.
Kriza u Evropi i svijetu izazavana pojavom Virus Covid 19 smatram da će pozitivno da utiče na kreiranje politike zelene ekonomije u skorijoj budućnosti ili da će svijet platiti daleko veću cijenu. Od ove lekcije je moguće puno toga naučiti jer su se pokazale slabosti cijeloga društva. Sela su nam pusta, njive neorane, voćnjaci zarasli, gradovi pretrpani i zagađeni a svi bi da se „zdravo” hrane, piju čistu vodu i udišu zdrav vazduh. Vodni potencijali čitavog regiona treba da budu iskorišćeni kao višenamjenski u smislu da se jedna ista voda koristi na više načina. Vrijednosti su poremećene, vrijeme je da počnemo misliti zeleno a zrelo. Priroda bez nas može a mi bez nje ne!
NVO „Da zaživi selo”, Pljevlja
Adresa: Vuka Karadžića 36, 84 210 Pljevlja, Crna Gora/Montenegro
Tel/fax: +382(0)67 821 399; +382(0)68 876 824
e-mail: dazaziviselo@yahoo.com
Web: www.dazaziviselo.org
