Međunarodni dan planina ustanovljen je još 2002. godine, kako bi se istakao njihov značaj za prirodu i ljude. Planine obezbeđuju najveću količinu slatke vode, regulišu klimu i kvalitet vazduha, predstavljaju stanište za četvrtinu biljnih i životinjskih vrsta, dok 15% svetske populacije živi upravo u planinskim područjima. Ipak, njihova biološka raznovrsnost ugrožena je usled klimatskih promena, neodržive poljoprivrede, iskorišćavanja rudnih bogatstava, krčenja šuma, krivolova, prenamena zemljišta i prekomerne gradnje. Uz prirodne katastrofe, sve to dovodi do krhkog i nestabilnog okruženja za lokalne zajednice.
“Brojni navedeni faktori ne ugrožavaju samo jedinstvene prirodne vrednosti planina, već dovode u pitanje i opstanak lokalnih zajednica u planinskim područjima. Moramo biti svesni da će se neodržive aktivnosti u prirodi u konačnici uvek odraziti na ljude, i to najčešće ne na one koji te aktivnosti sprovode. Najveće posledice trpe marginalizovane grupe, poput zajednica u ruralnim planinskim predelima, koje zbog nedostatka prilika za ekonomski razvoj napuštaju svoje domove. Zbog toga je jedna od preporuka da se politike specifične za planine, uvrste u nacionalne strategije održivog razvoja”, ističe menadžer WWF-ovog programa za zaštićena područja Marko Pećarević.
Planine čine veći deo zaštićenih područja u našem regionu. Na konferenciji o uticaju pandemije Covid-19 na zaštićena područja, koju su 8. decembra organizovali WWF i Parkovi Dinarida, istaknuta je osetljivost zaštićenih područja u situacijama kada turizam nije moguć. I dok su neka područja, mahom nacionalni parkovi, uspeli da nadomeste prihode zbog masovnih poseta koje su usledile nakon ukidanja mera i nemogućnosti putovanja u inostranstvo, brojna manja zaštićena područja ostala su bez većeg dela planiranog budžeta. Otkazivanjem grupnih poseta i rekreativnih aktivnosti, upravljači i lokalne zajednice ostali su bez prihoda od prodaje ulaznica i izdavanja smeštaja.
“Još uvek je neizvesno koliko će pandemija trajati i koliko je vremena potrebno da se situacija u zaštićenim područjima normalizuje. Ispred parkova, ali i Vlada regiona, sada je veliki izazov da pronađu mehanizme i načine koji će pomoći da se kriza izazvana pandemijom što lakše prevaziđe. U tom smislu planine kao značajne turističke atrakcije, koje pružaju staništa zaštićenim vrstama, uz njihovu održivu valorizaciju, mogu biti jedna od poluga koja će aktivirati turizam, odgovorne posetioce i generisati potrebne prihode kako zaštićenim područjima tako i lokalnoj zajednici”, napominje izvršni direktor Parkova Dinarida Zoran Mrdak.
Upravo planine, koje su simbol Dinarskog luka, osim što imaju izuzetno vodeno, šumsko i pejzažno bogatstvo, pružaju i značajne potencijale za stvaranje raznovrsnih ekonomskih aktivnosti za parkove, kroz održivi turizam i poljoprivredu, zanatsvo, i mogu unaprediti razvojne modele zaštićenih područja našeg regiona.
